De “van horen zeggen” Coalitie

 

In de begrotingsraad werd het door de fractie Helder verwoord. Het College gebruikt sinds 28 december hetzelfde argument…: 

 

Helder op 10 november 2022: “Als we in Didam zouden rondvragen, zegt iedereen dat ie een zwembad wil” en dus gaan we € 1 miljoen reservering omkatten van OCDN Sportvoorziening naar een (nog op haalbaarheid te onderzoeken) zwemvoorziening…

 

Nu doet het College het voorstel om als Montferland geheel voor de Achterhoek te kiezen, met als argument: “We hebben veel gehoord dat we daar beter passen”  

 

Het moet toch echt niet gekker worden…

 

Op 28 december worden we dus als Gemeenteraad verrast met een koersbepaling die ongeveer 180 graden verschilt met de behandeling in de beeldvorming van 12 december jl. waar we de portefeuillehouder bevraagd hebben en er geen enkel argument werd gegeven om aan te sluiten bij de Achterhoek, sterker nog het werd zelfs impliciet ontraden. Kijkt u de beelden van 12 december er nog maar eens op na…

 

Op basis van het zeker niet goedkope maar ook wel gedegen rapport van RijnConsult was er tot 12 december een andere conclusie.

 

Wat is er tussen 12 dec en 28 december gebeurd??? Wij begrijpen het in ieder geval niet meer...

 

Het enige dat wij ons kunnen voorstellen is dat op 28 december het College tot een verdeeld besluit is gekomen en een kleinst mogelijke minderheid in het College eieren voor zijn of haar geld heeft gekozen…

 

Voor hen die de voorgeschiedenis niet meegemaakt hebben een kort resumé, terug in de tijd:

 

Bijeenkomst op het gemeentehuis in Didam, oktober 2020:

In oktober 2020 komt de gemeenteraad op een zaterdagochtend op het gemeentehuis bijeen met gedeputeerde Markink in het kader van Sterk Bestuur. (Alles onder strenge Covid restricties).

 

Montferland opereert namelijk sinds 2005 in 2 regio’s waarbij het overigens consequent bepaalde onderwerpen en beleidsterreinen in een van beide regio’s behandelt, dus geen wisselingen daarin. Montferland probeert zich al vanaf 2005 te profileren als schakelgemeente tussen de beide regio’s, wetende dat het Berghse deel van Montferland zich met de Achterhoek verbonden voelt maar ook dat de nieuwe gemeente Montferland in zijn geheel onderdeel is van de Liemers. 

 

Met Gedeputeerde Markink wordt afgesproken dat Montferland de verschillende mogelijkheden mbt een Regiokeuze gaat onderzoeken en op termijn tot een bewuste keuze gaat komen:  

 

Geheel naar de GMR, geheel naar de Achterhoek of eventueel volwaardig lid van beide Regio’s.

(Ook het scenario opknippen of defusie van de gemeente Montferland wordt benoemd maar verdere uitwerking wordt achterwege gelaten in de onderzoeksvraag aan RijnConsult).  

 

De situatie vanaf 2017

Vanaf 2017 is Montferland officieel geen lid meer van de regio Achterhoek en ook geen lid meer van de WGR+ regio Arnhem/Nijmegen. Montferland vertrok destijds uit de Achterhoek omdat het volgens de toenmalige Gemeenteraad niets bracht en er ook niets te brengen viel: veel Ja, Ja, maar weinig concrete acties. De regio Achterhoek was in de tijd meer een praatclub. Zeker vergelijken met de Regio Arnhem Nijmegen (Regio A/N).

De WGR+ Regio A/N werd in die periode door de zittende regering in Den Haag opgeheven, ondanks het succes dat deze samenwerking al jaren bracht. Montferland en de andere Regio A/N gemeentes hadden geen keuze om als WGR+ door te gaan ondanks de positieve ervaringen tot dan.

Gelukkig startten de Regio A/N gemeentes direct door olv Arnhem en Nijmegen en werd er voorbereid op de huidige GMR die sinds 2021 operationeel is en waar de organisatie en zijn bestuurlijke structuren nu ook helder zijn.

 

Ondertussen pakte de Regio Achterhoek olv de nieuwe Doetinchemse Burgemeester Bouwmans de zaken ook serieus op en werd er vanaf 2017/2018 stevig aan de weg getimmerd om de Achterhoek op de kaart te zetten. En dat is inmiddels goed gelukt.

 

De Herdeling in 2005:

Montferland heeft vanaf 2005 altijd voor Wonen, Economie en Mobiliteit onderdeel uitgemaakt van de de Regio A/N, nu de GMR.

Het thema R&T doet Montferland vooral zelf met een lichte vorm van regionale samenwerking met StAT voor regiopromotie. 

Voor Arbeidsmarkt, Duurzaamheid, Gezondheid en Veiligheid is Montferland vanaf 2005 aangewezen op de Achterhoek. 

 

En dat komt voort uit het merkwaardige feit dat het toenmalig eerste College van de gemeente Montferland destijds geheel zelfstandig en zonder enig overleg met of instemming van toen nieuwe Raad, in een brief aan Binnenlandse Zaken heeft aangegeven dat men Montferland bij de COROP Regio 14, de Achterhoek wilde voegen. En hierdoor ging het Didamse deel uit COROP Regio 15 (Arnhem-Nijmegen).

 

Een historische blunder na de tevens vreemde herindeling, maar tot op heden geen onoverkomelijk probleem omdat Montferland VOLWAARDIG onderdeel van de Liemers bleef en Montferland bij de Regio A/N (nu GMR) aangesloten bleef.

 

Maar dat zal dus ernstig gaan veranderen als we dit College met hun voorstel gaan volgen, met alle gevolgen van dien.

 

 

Praktijk vanaf 2005 werd dat Montferland in 2 regio’s ging opereren en dat ging en gaat volgens ons tot op heden nog steeds erg goed. Sommigen in beide regio’s doen alsof ze het er heel moeilijk mee hebben en verwijten Montferland regelmatig cherry picking… maar dat doen ze niet altijd, dat verwijt komt alleen als het henzelf goed uitkomt om dit te ventileren…, hoezo cherry picking? 

 

Wat zijn nu volgens ons de consequenties als Montferland bij de Achterhoek aansluit en dus bestuurlijk afscheid neemt van de Liemers en de GMR:

 

Wonen, Mobiliteit, Economie en Lokale Voorzieningen. 

 

Wonen:

Alhoewel we er niet wekelijks of maandelijks expliciet over spreken in de Raad, Wonen is misschien wel het belangrijkste thema voor een gemeente en haar bevolking. De woonagenda wordt via de Regio bepaald en deze is volgens ons momenteel goed ingericht.

Lokaal weten we dat het altijd beter kan en er puntjes zijn die we in de nabije toekomst nog kunnen verbeteren maar daarvoor werken we goed samen met onze partner Plavei.

 

Het is ook een illusie om te denken dat we met een keuze voor andere Regio de woonagenda zo even kunnen omkeren of naar onze hand zetten. Buurman’s gras lijkt vaak groener maar zal dat in dit geval zeker niet zijn:

   

Wonen zal een geheel andere agenda krijgen; die van woningwetregio Oost-Nederland, een gebied van bovenzijde Twente (Twenterand) tot aan de Achterhoek; 21 gemeentes in 2 provincies en dus niet meer de agenda in de Liemers en van de GMR met 18 gemeentes, waar de afgelopen jaren en ook op dit moment nog hard gewerkt wordt om voor onze inwoners voldoende en goed betaalbare woningen te realiseren.

Want als er voldoende woningen zijn, zijn ze veelal ook beter betaalbaar, want minder schaarste.

De mogelijkheden voor voldoende woningen is via de GMR aanzienlijk groter dan via de woningwetregio Oost-Nederland (zie ook de bijlage).

Het gaat Montferland de eerste jaren sowieso en tot 2040 al snel 500 of meer woningen kosten. 

In de Achterhoek en de regio Oost-Nederland zal Montferland en Plavei zich daarnaast ook nog eens in moeten werken en wellicht invechten in de nieuwe woonagenda en woondeal. Plavei, de belangrijkste partij en onze partner mbt woningbouw zal een hele nieuwe positie moeten innemen, als het in de Achterhoek moet gaan opereren ipv in de Liemers, waar het nu al jaren prima functioneert en voor heel Montferland, zowel Didamse als het Berghse deel haar taken met verve vervult. Het zal ook de nodige kosten voor Plavei zelf meebrengen, geld dat door de gemeenschap is opgebracht maar niet in woningbouw en beheer kan worden gestopt.

 

En dan kan portefeuillehouder Mos zeggen dat hij wel even de huidige woondeal meeneemt naar de Achterhoek, laat hem dat dan eerst maar eens hard op papier krijgen van de Gedeputeerden in Gelderland EN in Overijssel. Het zal niet de eerste keer zijn dat de werkelijkheid verdraaid wordt om de zin te krijgen…

 

Verandering van Regio met betrekking tot Wonen gaat onzes inziens zeker de komende 5-10 jaren Montferland, en ook de Achterhoekse gemeentes niets concreets opleveren. Alleen het risico wordt vergroot dat door achterblijvende investeringen het, door Montferlanders opgebracht, gemeenschapsgeld door het Rijk afgeroomd gaat worden en elders in Nederland geïnvesteerd gaat worden. Ver van Montferland...

Alvorens überhaupt de voorgestelde keuze voor de Achterhoek hierop te kunnen beoordelen willen wij de impact op wonen en woningbouw bespreken en goed in beeld hebben en Plavei voorlopig gewoon door kan met waar ze goed in zien. Woningen bouwen en beheren voor onze inwoners.  

 

Mobiliteit:

Montferland is een groot deel A12 grondgemeente en daarmee een belangrijke stakeholder in de mobiliteitsagenda in de Liemers en GMR als het gaat om verbindingen en filebestrijding.

Aansluiten bij de Achterhoek betekent dat de rol van Montferland in de GMR uitgespeeld is en we afhankelijk zullen zijn van Zevenaar die aan de overzijde van De A12 de belangen zal behartigen, voor Zevenaar en de rest van de Liemers, niet voor of met Montferland…

Het is ook vreemd dat het College voorstelt naar de Achterhoek te gaan en daar als voorwaarde te gaan stellen dat men de belangen mbt A12/A15 moet borgen, terwijl er geen enkele gemeente in de Achterhoek aan de A12 en A15 ligt; alleen Montferland ligt aan de A12 en het College stelt dan voor ons belang en de invloed over te dragen aan de Achterhoek.

 

Economie:

De afgelopen 12 jaar hebben voorgaande Colleges zich sterk gemaakt voor economische ontwikkelingen die geënt zijn op de ligging van de gemeente en het gebied waarin we wonen, in samenhang met de behoefte en samenstelling van de bevolking in Montferland. Het herkozen deel van deze gemeenteraad inclusief de huidige Collegeleden, 3 zaten in de vorige raad, stemden allen in met de Liemers Economische Visie en de uitvoering hiervan door de Liemerse Ambassade, waarvoor voor meerdere jaren geld is vrijgemaakt.

Het acroniem VLAM (Vrijetijd, Logistiek, Agrarisch bedrijf en Maakindustrie) dekt daarin de lading van het programma, geheel passend bij de Montferlandse schaal waarin we gedifferentieerd bedrijfsleven willen hebben, oog voor het platteland en benutten van de kansen die er liggen obv ons positie, samen met Emmerich en Zevenaar.  Maar waarschijnlijk is het niet eens voldoende bij het zittend College bekend…

 

Bedrijventerreinen: We liggen op en aan een knooppunt in Noord-West Europa, strategisch van belang voor heel Europa en daarmee ook voor heel Nederland. De verlengde kade van wereldhaven als Rotterdam, dicht bij havens van Doesburg en Emmerich en aan een van de belangrijkste verkeersaders door Europa. Vanuit de GMR en daarbinnen de Liemers wordt dit unaniem onderschreven. De economie van de Achterhoek is een geheel andere. Mede ingegeven door de minder goed ontsluiting.

Die economie gaat absoluut niet beter worden als Montferland daar aansluit. Aan de GMR-zijde is het verlies aan potentie voor Economische versterking van de regio evident. Een gedifferentieerd aanbod van bedrijven en bedrijventerreinen is hetgeen we zouden moeten willen. Dat kan binnen de Liemers en GMR. Aansluiten bij de Achterhoek zal meer van hetzelfde gaan geven en verlies aan potentie voor passende Logistiek in Montferland. Financieel betekent dat ook nog eens ca minimaal €400.000 structureel minder inkomsten voor de gemeente… en dat zal dan door de inwoners moeten worden opgebracht, €40-50 per gezin per jaar. Kosten los van de reeds lopende en gedane investeringen de afgelopen jaren; geld dat weggegooid wordt.

 

R&T: en de promotie hiervan voor onze ondernemers is momenteel gebaseerd op het gebied Montferland. Binnen de GMR zijn we vrij om dat te blijven doen aangezien we niet deelnemen aan het programma Ontspannen Regio, juist omdat we dit zelf willen doen. Aansluiten bij de Achterhoek betekent een veel strakkere relatie met StAT en geen eigen promotie meer. Ik ga niet over de politieke agenda van de portefeuillehouder R&T maar ik zou obv mijn ervaringen willen blijven pleiten voor lichte samenwerking met StAT en eigen regie op promotie Montferland, zoals in 2018-2022 ingezet.

 

Lokale middenstand en MKB: de bereikbaarheid van onze grotere winkelkernen is cruciaal voor de lokale middenstand en het MKB. Wat onze winkeliers kunnen verkopen, daarvoor hoeven we niet naar Doetinchem of Arnhem. De regiekeuze zal geen invloed hebben op het koopgedrag van onze eigen mensen maar bereikbaarheid is herkenbaarheid is wel van belang om van buiten bezoek en klandizie te trekken. Voor de bereikbaarheid en toekomstige mogelijkheden OV in Berghse deel zien wij veel meer kansen en mogelijkheden in de GMR dan via de Achterhoek.

Tot slot   

 

Lokale Voorzieningen:

Ontwikkelingen rondom Didam, onderdeel van de Liemers maar straks geen partner meer aan die kant, zullen buiten onze eigen regie gaan vallen als Didam 'Achterhoek'  wordt:

We mogen er in de Liemers misschien nog wel bij gaan staan en ernaar kijken maar verder niets.

 

Hoe denkt het College bijvoorbeeld over de toekomst van de gezamenlijke huisvesting van voortgezet onderwijs? Dit wordt nu al jaren naar tevredenheid uitgevoerd via een intensieve samenwerking tin de Liemers tussen Zevenaar, Duiven en Montferland.

Juist door deze samenwerking is de huisvesting van het Voortgezet Onderwijs in Didam behouden gebleven en in de afgelopen 20-25 jaar uitgebouwd van voorheen uitsluitend MAVO Onderwijs naar volwaardig HAVO en VWO. Belangrijk voor Montferlandse jeugd en jonge gezinnen in Didam.

 

Vertrek van Montferland uit de GMR en daarmee het loslaten van de Liemers zal betekenen dat de samenwerking met Zevenaar voor onderwijshuisvesting binnen afzienbare tijd zal verdwijnen en daarmee het gevaar bestaat dat voortgezet onderwijs uit Didam verdwijnt.

Wie van deze Raadsleden neemt daar de verantwoordelijkheid voor?
 

Eenzelfde benadering geldt ook voor andere voorzieningen zoals als een door inwoners en Raadsleden gewenst nieuw zwembad voor Didammers: dit is het meest haalbaar als Montferland vanuit Didam samen met Zevenaar hier plannen hiervoor ontwikkelt, wetende dat het Lentebad ook niet het eeuwige leven heeft en er in Zevenaar aan Didamse zijde sportfaciliteiten ontwikkeld worden.

Voor Didam alleen een 2e zwembad in de gemeente Montferland realiseren gaat hem niet worden. Dat is alleen op basis van het zwemmend deel van de ca 17.000 inwoners van Didam totaal niet levensvatbaar zonder zware overheidsfinanciën erin te stoppen. De gemeente geeft al een fortuin op jaarbasis uit aan het huidige zwembad in 's-Heerenberg.

Een 2e zwembad maar dan in Didam is in ieder geval 2x zo duur als een zwembad gezamenlijk met Zevenaar, ergens aan de gemeentegrens van de beide gemeentes.

 

Aansluiten bij de Achterhoek en daarmee de Liemers achter ons laten zal de ambitie voor een 2e zwembad per direct de nek omdraaien of leiden tot een onverantwoord project waar Didammers jaren voor zullen moeten ‘bloeden’. En ten koste van wat zal dat gaan, zorg voor ouderen? 
Wij zijn zeer benieuwd hoe met name de fractie Helder en Didamse Raadsleden die strijden voor een zwemvoorziening hier tegenaan kijken.

 

Al met al kunnen we concluderen:

 

1.     Het College heeft waarschijnlijk niet goed in de gaten hoe goed de huidige situatie is en waar de bedreigingen liggen als hierin gerommeld wordt.

2.     Het College heeft de directe en indirecte gevolgen van haar besluit en voorliggend raadsvoorstel niet in beeld en denkt het via ‘het goede gesprek’ wel te kunnen regelen met de beide regio’s en buurgemeentes. Wij lopen waarschijnlijk te lang mee om daarin te geloven.  

3.      Een aanzienlijk deel van de Raadsleden heeft geen idee hoe de woningwetregio van de Achterhoek eruit ziet: het betreft 21 gemeentes tot ver in Overijssel waarmee woningbouwplannen moeten worden afgestemd ipv de bestaande woondeal die er nu ligt met de GMR.  

3.      Een keuze voor de Regio Achterhoek die ten koste gaan van de huidige samenwerking in de GMR en daarmee de Liemers is totaal onverantwoord 

De fractie van de VVD Montferland